Het ontstaan van de IJsclub Aol-Gloep in Vries

Ten oosten van Vries ligt een perceel laagland dat de merkwaardige naam "Aol Gloep" draagt. Waarom die naam? Echt vreemd nou ook weer niet: oude veldnamen als Aol Max Bossie, Leemdobben en Aol gloep waren toen bekend in Vries. Willem Nijlunsing liet bijvoorbeeld zijn koeien grazen op de "gloep". Een "gloep" is een eenvoudige eendenkooi. Zou hier dus sprake kunnen zijn van een veldnaam of was er sprake van een eendenkooi? 

De eerste afbeelding is een schematische weergave van zo'n gloep. In de vijver dreven lokeenden, meestal gekortwiekte soortgenoten, die hun wilde broeders lokten. Langs het rietscherm liep dan een kooiker hondje met zijn witte pluimstaart in de richting van de jaagkorf. De eenden werden geboeid door de witte pluimstaart en het gefluit van de kooiker, zodat zij in de looprichting van het hondje begonnen mee te zwemmen. 

Of was het toch een veldnaam? Oude kaarten brengen vaak een oplossing. Op de markekaart uit 1851 komt de naam "Oude Gloep" voor. Op de tekening is nog duidelijk zichtbaar de oude eendenkooi vorm. De in een punt uitlopende vangpijpen zijn nog goed herkenbaar. Maar in 1899 was het al geen eendenkooi meer. Door het ontbreken van een topografische kaart uit 1832 moeten wij het doen met de eenvoudiger kadastrale kaarten uit die tijd, waar niet alles op staat aangegeven. In 1851 wordt deze plaats "Oude Gloep" genoemd, zodat wij dus redelijkerwijze kunnen aannemen dat de eendenkooi in bedrijf is geweest ergens tussen de jaren 1835 en 1845. Kortom veel meer informatie is er niet te vinden en de oorsprong van de naam zal dus voorlopig wel in de nevelen van het verleden blijven hangen.

Maar nu kennen wij de "Aol Gloep" als ijsbaan. Voor de Tweede Wereldoorlog diende een vennetje met de al even eigenaardige naam "Koffiedik" (dit vanwege de bruine kleur van het bargveen dat het veentje bevatte), voor het Vriezer schaatsplezier. Ook het Esveen werd daarvoor gebruikt, als het op het Koffiedik te druk werd.

Om er de jeugd kwijt te kunnen hadden meester Reinders en zijn schooljongens, aan de noordkant van het vennetje een brede baan uitgegraven welke aansloot op het ronde vennetje, zodat er een redelijk ijsbaantje ontstond. Het Koffiedik was eigendom van de Boerschap en die had geen bezwaar tegen wat ijspret. Voordat het Koffiedik in gebruik was, werd er veelal op het Noord Willemskanaal geschaatst.

Aan het einde van de schooldag op dinsdag 19 december 1944 ontmoeten een paar schooljongens (Hendrik Tolner en Joop Kraai) elkaar op de dam van de "Aol Gloep". Terwijl zij uitkeken over het lager gelegen stuk weiland waaruit de nevels opstegen, zagen zij in gedachten een prachtige spiegel, een gladde ijsspiegel, voor hun geestesoog verschijnen, waarop de schaatsminnende jeugd van Vries zich best zou kunnen vermaken. De beide jongens spraken er enkele keren over en wisten eigenlijk wel hoe je dat zou moeten aanpakken.

Door hun uitstekende kennis van de lokale situatie wisten zij dat er vanaf de Aol Gloep door het bos een afwateringssloot liep om het overtollige water af te voeren. Dus, als je die sloot afdamde, dan liep het laaggelegen weiland onder water en was de ijsbaan klaar. Het water kon, zo wisten zij, niet wegzakken omdat het weiland op een dikke, zich van noord naar zuid uitstrekkende leemlaag lag. Welnu, de afdamming kwam er; wel een paar dagen later dan het plan was.

Maar het was oorlog. Een kopstuk van de Duitsers zag het onder water lopen van de Aol Gloep als sabotage, en liet de duik uit de sloot verwijderen en deed aangifte op het politiebureau. Het onderzoek naar de daders werd uitgevoerd door politieman Zuidema, een sportief en goed politieman, die eigenlijk al wel wist hoe de vork in de steel zat.

Zuidema bracht snel de Duitsers op de hoogte van zijn onderzoek; "gewoon kwajongenswerk", of woorden van deze strekking. De Duitsers waren tevreden met dit resultaat en zo liep alles dankzij dhr. Zuidema met een sisser af. Zuidema was echter wel zo verstandig Hendrik Tolner te waarschuwen om in de toekomst voorzichtiger te zijn. Het groepje jongens zag het met lede ogen aan dat hun droom niet verwezenlijkt werd. Maar men hield geen rekenschap met de onverzettelijkheid van Hendrik Tolner.

Op een avond toen het water met bakken vol uit de lucht viel, sloop Hendrik Tolner met een schop onder zijn jas naar Aol Gloep en legde op zijn eentje in slecht weer een nieuwe dijk in de sloot. En... er voltrok zich een wonder, na enige dagen stond het land weer onder water en er kraaide geen haan naar.

Al snel na het voltooien van de dam liep, met dank aan de vele regenbuien het land vol. Maar het ging eigenlijk niet snel genoeg vonden de jongens, en daar moest wat aan worden gedaan. De oplossing was vrij simpel., want aan de Noordzijde van de Aol Gloep lagen een wal en een sloot, die het water van de Oosterkampen afvoerden middels een pijp. Er werd een goot gegraven en de pijp werd dichtgepropt met oude jute zakken en een oude vloermat.

De club van twee werd uitgebreid met Ludi en jan ten Cate, Omke Ganzeveld, Wieb Nijjulsingh (wiens vader Aol Gloep pachtte van de fam. Lesschen), Klaas en Harrie Kraai.

Zaterdag 23 december 1944 draaide de wind naar het oosten en op zondag zagen de jongens hun nieuwe aanwinst. Het vliesdunne ijs werd nauwgezet op sterkte getest, maar het bleek toch te dun. Op Eerste Kerstdag had het goed gevroren en de groep jongens zagen tot hun verbazing Hendrik Tolner al midden op het ijs, druk aan het testen van de ijsdikte. Hij vond dat het wel kon. Hier en daar werden takkenbossen neergelegd voor de zwakke plekken en in het dorp werd al snel bekend dat er een nieuwe ijsbaan beschikbaar was. Veel dorpsgenoten schaatsten die Kerst voor het eerst op de "Aol Gloep".

Tegen de jaarwisseling begon het te sneeuwen en hagelen en eerst in januari 1945 werd het echt winter. Eind januari vroor het zelfs 20 graden, gepaard gaande met een ijzige noodwester. Maard ew inter heeft niet lang geduurd; het werd een zacht voorjaar. Het toenmalige bestuur van de ijsclub zag echt wat in de Aol Gloep als ijsbaan. Op drie december 1947 gingen B. Westerhof en G. Geerts naar de familie Lesschen, de eigenaar van het stuk grond, met het verzoek dit stukje grond aan de ijsbaan te verpachten. Lesschen stemde daarmee in en dat was reden tot grote vreugde bij de overige bestuursleden, die intussen heimelijk op de uitkijk stonden bij het huis van Lesschen.

En zo is een historisch stukje Vries de ijspiste geworden die het vandaag de dag nog is en waar getuige de foto's al veel inwoners van Vries hebben genoten.

Bronnen: Harrie Kraai en Archief Oud Vries